ما۲۴نفر

هر چهار سال یک‌بار که انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا برگزار می‌شود، مقایسه آمار و ارقام و سیستم رأی‌گیری، همچون معمایی، تا چندین روز بسیاری را در سراسر جهان سردرگم می‌کند. چگونه تفاوت آراء میان دو نامزد رقیب تنها یک‌درصد است اما تفاوت آرای الکترال که سرنوشت نهایی و نتیجه انتخابات را رقم می‌زند به بیش از صد عدد می‌رسد؟ چگونه نامزد برنده انتخابات، اکثریت آرای مردم را به‌دست نمی‌آورد؟ آرای الکترال چیست؟ رأی مردم چگونه در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا محاسبه می‌شود؟

وقتی مردم در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا رأی می‌دهند، در واقع با این رأی به نمایندگانشان در کالج الکترال که شامل ۵۳۸ عضو است، حکم می‌کنند که به چه‌کسی رأی دهند. یعنی نمایندگان کالج الکترال از خودشان حق رأی ندارند و رأیشان نمادین است و متعلق به نامزدی است که مردم همان ایالت او را انتخاب کرده‌اند. مثلا اگر مردم فلوریدا رامنی را انتخاب می‌کردند، نمایندگان آنها در کالج الکترال نمی‌توانستند با اختیار خودشان مثلا به اوباما رأی دهند.
اینکه هر ایالت چه تعداد نماینده در کالج الکترال دارد به جمعیت آن ایالت و نسبت آن به کل کشور بستگی دارد. ایالت‌های پرجمعیتی مانند کالیفرنیا، تگزاس، نیویورک، فلوریدا، پنسیلوانیا و ایلی‌نویز که بیشترین جمعیت را در میان ایالت‌های آمریکا دارند، بیشترین آرای الکترال را هم به‌خود اختصاص داده‌اند.
کالیفرنیا با ۳۷میلیون نفر، ۵۵آرای الکترال دارد. یعنی هم در فهرست جمعیتی اول است و هم در فهرست آرای تعیین‌کننده رئیس‌جمهور. این براساس تعریف مفهوم دمکراسی که حکومت اکثریت بر اقلیت است برنامه‌ریزی شده‌است. ورمونت با ۶۰۰هزار نفر جمعیت تنها سه رأی الکترال دارد.
اما نقطه ضعف مهم این سیستم که ابزار اصلی منتقدان هم هست اینکه، ممکن است یک نامزد اکثریت آرای مردم را به‌دست نیاورده باشد اما اکثریت آرای الکترال را به‌دست بیاورد و برنده انتخابات شود. این مسئله‌ای است که در انتخابات سال ۲۰۰۰روی داد.
اما این وضعیت چگونه ممکن است؟ اگر نامزدی اکثریت آرای مردم در ۱۱ایالت پرجمعیت یعنی کالیفرنیا، نیویورک، تگزاس، فلوریدا، پنسیلوانیا، ایلی‌نویز، اوهایو، میشیگان، نیوجرسی، کارولینای شمالی و جورجیا را به‌دست آورد رئیس‌جمهور می‌شود، حتی اگر در ۳۹ایالت کم جمعیت‌تر هیچ رأیی به‌دست نیاورده باشد. مجموع آرای الکترال آن ۱۱ایالت به ۲۷۰می‌رسد و این حد نصابی است که نامزد برنده باید از مجموع ۵۳۸رأی الکترال به‌دست آورد.
به این ترتیب چون جمعیت ساکنان ۳۹ایالتی که به نامزد برنده رأی نداده‌اند، از مجموع شهروندان ۱۱ایالت اصلی بیشتر است، بنابراین نامزد برنده بدون اینکه رأی اکثریت مردم را به‌دست آورده باشد با مجموع آرای الکترال ۱۱ایالت پرجمعیت به کاخ سفید می‌رود. در تاریخ آمریکا تا به حال سه بار این اتفاق روی داده‌است.
سیستم انتخاباتی آمریکا متعلق به ۳۰۰سال پیش است. زمانی که بنیانگذاران ایالات متحده همه توجه خود را معطوف به این کرده‌بودند که در نوشتن قوانین و تعبیه سازوکارهای ساختار سیاسی، ارکانی چون مردم و حکومت، دولت فدرالی و دولت ایالتی مخدوش نشوند.
به همین‌خاطر کنگره دارای دو بخش است یکی مجلس نمایندگان که متعلق به مردم است و دیگری سنا که وزنه حکومتی دارد. رأی‌گیری هم در دو بخش صورت می‌گیرد. مردم رأی می‌دهند و کالج انتخاباتی هم به‌عنوان نماینده سیستم حکومتی، این رأی را تأیید می‌کند.
بسیاری در داخل خود آمریکا هم بر این عقیده‌اند که این سیستم انتخاباتی متناسب با شرایط روز باید تغییر کند. در دهه ۷۰ کنگره تصمیم به تغییر این ساختار انتخاباتی و حذف کالج الکترال گرفت. اما این کار در مراحل پایانی متوقف شد. اکنون حامیان تغییر این سیستم انتخاباتی می‌گویند که باید واسطی به نام کالج الکترال حذف شود و مردم مستقیما رأیشان را به صندوق بیندازند و این رأی به سبد نامزد برنده یا بازنده برود.

منبع:

اندیشکده تبیین به نقل از مؤسسه مطالعات آمریکا